Pro senfareco... ーInstruisto neimitendaー
Antaŭlonge, en aprilo de la 20a de Ŝoŭa(1945)*1, tuj antaŭ finiĝo de la Dua Mondmilito, mi eniris en la unuan gradon de nacia lernejo*2. Ĉar estis sub la tutnacia mobiliza ordo, mi memoras la scenon de militiro de najbaraj onkloj. Eĉ junulo S, kiu havas malfacilaĵon pri ĉiutaga interparolo, estis mobilizita. Poste, la junulo S sendis postkarton de lia batalkampo al mia avo K. "K, ĉu vi fartas bone? Mi sonĝas pri mia panjo." Ni ĉiuj ploris rigardante la mallertajn literojn, kiu figurigas S-n pene luktante skribas, ĉar li ne povis paroli sufiĉe kaj ne povas aldoni eĉ honortitolon al nomo. Li ne retretis la teron de naskiĝloko.
En Japanujo, en milittagoj, popolo laŭte kantis militkanto, kiuj spronas leviĝon de digno de la nacio, instigante nian koron. Ekzemple la kantoj restas en mia memoro kiel "Vidu l' tagiĝon de orienta maro, kiam brilas la suno alte, ĉiel' kaj tero vigliĝas, espero dancas en granda oklandoj ...." kaj laŭdante la jubileon de Kigen*3 festivalo en la 15a jaro de Ŝoŭa(1935), "Kigen estas 2 600 jaroj". "Brilas Orabirdo*4 en Japanujo, sub la honora lumo benu ni ĉi tiun tagon, la 2 600a jaro de Kigen." Aha, ĝoje batadas koroj de la cent milionoj*5."
Sub la nigre malluma epoko de militiro kaj militmorto, la unua gradanoj de nacia lernejo ĝoje kantis la kantojn "Vidu la tagiĝon de orienta maro" kaj "la 2 600a jaro de Kigen."
Per la deklaro "Elteni neelteneblon tolerante netolereblon...*6", malluma tagoj de milito pasis kaj subite komenciĝis paca Japanujo. Postmilita popolo plu strebis "eltenante neelteneblon" por rekonstrui Japanujon. La junuloj de specialataka teamo ekflugis dirinte, "Ni refoje renkontiĝu ĉe la sanktejo Jasukuni*7". La neniu ŝtataj respondeculoj diris publike al ili, "Pardonon." Neniel povus diri tion.
Nacia lernejo ŝanĝiĝis al baza lernejo. Mi ricevis post militan edukadon en malriĉa vivo de kampara vilaĝo. Ni ĉiuj iris al akvoriza kampo kaj viciĝis sur inter kampaj pasejo. Tie ni kantis laŭte la kanton de "Kanto de kultivistoj," vidante kultivistoj rizplantantaj, "Kun mantelo, kun ĉapelo, kun ŝpato, terkultivistoj dankegon pro via laboro." Mi sciis poste, ke en Tokio oni fiŝercis la kanton kiel, "Kun batato, kun fabo, furzante terkultivistoj dankegon..."
En la somero de la 28a jaro de Ŝoŭa(1953), mi estis en la tria grado de mezlernejo. Nia instruisto s-ro Kihara parolis, "Vi finos lernejon en la marto de venonta jaro. Nia ĉefa lernejo planas eldoni memorigan esearon. Ĉiu verku propran eseon kaj transdonu al mi." Ni konsistas el 15 knaboj kaj 23 knabinoj, kiuj eniris en nacian lernejon kaj pasigis 9 jarojn kune kvazaŭ gefratoj. Tial neniu aparte memorveka okazaĵo troviĝis.
Mi cerbumis pene kaj rezulte, mi decidis verki poemon pri bonzforma nubo*8 (kumulonimbo), kiu staras kaj bolas super la montaro. Mi mi sukcesis vigle poemigi la someran ĉielon kiel blankan rokmonton kvazaŭ ĝi reale ekzistas tie. Mi surpaperigis mian revon, ke mi volas vojaĝi en ne konatan mondon, tiel mi memoras.
Leginte mian poemon, tiu Kihara riproĉis min kiel plagiatinton antaŭ ĉiuj klasanoj, "Hej, de kie vi kopiis ĉi tiun poemon?" Venĝemo kontraŭ Kihara mi havados ĝis la tombejo.(vekiĝi)*9.
失礼鱧煮多 (シルレハムニダ)*10
失 -礼 鱧 -煮 -多
ŝir -re ham-ni-da.
Ne -dece estis.
Mi povis esti ne deca, tiuokaze pardonu min, mi petas.
Rimarkoj de tradukinto:
Ŝoŭa estas unu el japana imperiestara eranomo, 1926(Ŝoŭa 1) ĝis 1989(Ŝoŭa 64).
Nacia lernejo komenciĝis en 1941 kaj en 1947 ŝanĝis al baza(elementa) lernejo.
La lernejo komenciĝis sub la dua Ĉin-Japana Milito(1937-1945) kaj ĝi ekspansis al Pacifika Milito (La Dua mondmilito) en 1941.
En la 5a de Meiĵi decidis, ke Japanujo komenciĝis kun troniĝo de la imperiestro Ĵimu en la 11a de februaro 660 a.K. kiel la 1an jaron de "Kigen". Tiu tago estis la 1a de januaro laŭ luna kalendaro. En 1940, japanujo jubileis la 2600an jaron de Kigen.
Nuna inperiestro estas la 126a inkluzive de la imperiestro Ĵinmu. Temas pri realeco de ekzistado, kvankam diversaj opinioj estas, post kiam la 26a imperiestro Keitaj(troniĝis 507- 531) ekzistis. Multaj homoj kredas, ke ankaŭ la 21a imperiestro Jurjaku (troniĝis 418- 479) estis reala.
Orabirdo estas legenda birdo, kiu, laŭ japana historia dokumento "Nihon Soki", helpis la imperiestron Ĵinmu. Kiam li ekspediciis orienten kaj pene batalis kontraŭ fortika malamiko, ora birdo flugis kaj staris sur la pafarkon de Ĵinmu, kaj per la forta radio de lumo malamikoj perdis vidpovon. Tiel Ĵinmu subigis la malamikon.
En 1941, japana loĝantaro estis ĉirkaŭ 72 milionoj. Cent milionoj estis blago.
*6 Elteni neelteneblon tolerante netolereblon...
En la 15a de aŭgusto, 1945, la imperiestro de Ŝoŭa anoncis tra radio NHK, ke Japanio venkiĝis en la milito. Ĉi tiu parto estis ne ĉefa parto de la anonco sed la farazo forte gravuriĝis en la koro de aŭdintoj kaj transdonitaj longe.
La anonco estis farita per siatempaj skribstilaj frazoj, tial lastatempe eĉ multaj el universitataj studentoj ne komprenas la signifon.
Jasukuni-Sanktejo estas ŝintoa sanktejo, kiu estis konstruita por konsoli animojn de mortintoj, kiu mortis por la ŝtato ekde la komenciĝo de Meiĵi(1868). Jam pli ol 2,4 milionoj da homoj estis sanktigitaj.
Post la Dua Mondmilito, ĉinaj kaj koreaj ŝtatoj riproĉas kiam japanaj ministroj vizitas la sanktejon. Tio estas klare enmiksiĝo en internaj aferoj sed eĉ parto de Japanoj anakaŭ riproĉas siajn ministrojn.
Ni nomas kumulonimbon kiel bonzforman nubon. Iu vidis en la nubo la formon de koleranta bonzo kaj la nomo plaĉis al multaj homoj.
*9 Venĝemo kontraŭ Kihara mi havados ĝis la tombejo.(vekiĝi)
La aŭtoro skribis;
恨み は 消え ず カ キ ツ バ タ
urami-ha kie -zu ka ki cu ba ta
Ĉi tiu postulas, ke kantu neforgeseblan rankoron en 5-7-5-7-7 silabajn vortojn, kiuj ĉiu komenciĝas je la sono ka, ki, cu, ba, ta. Mi pli grave prenis ludemon ol la signifo kiam mi tradukis ĝin.
*10 失礼鱧煮多 (シルレハムニダ Ŝirre hamnida.)
Vorto ludo de la aŭtoro. Li skribis korean frazon en ideogramoj, kiun legigas kiel japanan lingvon.