"Vortaro" kaj "Sazae"-san
Jam estas la tempo, kiam mi devas ordigi mian ĉirkaŭon, tiel mi pensis sed mi nur sidas kaj komencis nenion. Vortaron mi povis preni, ĉar ĝi estis la plej proksime de mi. "Nova Meikai Japana vortaro*1" la 4a versio, ĝi diras, ke la 7a preso estis eldonita je la 25a de decembro,
La vortaro, kiun iama studentoj ktp. uzis ofte, estas nigraruĝa. Ĉi tiu vortaro havas kurbe levitajn kovrilojn ambaŭflanke, kaj ĝiaj komencaj 60 paĝoj estas parte sulkitaj kaj falditaj ĉe angulo. Afable dirite, kelkaj homoj sufiĉe uzis ĝin.
"Sa"-kolumno (sa, ŝi, su, se, so)*2" okupas 288 paĝojn, la plej multaj. Sekvante "ka"-kolumno konsumas 283 paĝojn. La tria estis "ha"-kolumno. "Ŭa"-kolumno*3 bezonis nur 12 paĝojn inkluzive de multaj katakana-vortoj*4. "Ŭo"*5 enhavis nur 4 vortojn sed la klarigo havas 40 liniojn inkluzive de kazo-montrilo, adverb-montrilo ktp. Due malpli multaj eniro "n" havas 15 specan esprimon sed plej parto de ili estas nove faritaj vortoj.
Tamen malmultaj vortoj estas flankstrekitaj vortoj*6 en ĉi tiu vortaro. Estas ne malmultaj vortoj, kiujn mi prononcas por la unua fojo. Ĉu tio ne hontinda kiel Japano?
Post kiam mi ekhavis ŝancon skribi, mi iom pli ofte malfermas sai-ji-ki(jara-evento/sezono-kajero)-on*7 kaj kan-ŭa-ĵiten(kanĵi-japana-vortaro)-on*8 ol antaŭe. Mi ekkonsciis, ke mi estis tro apatia pri japana lingvo. Tio estas pli grava afero ol scii anglan lingvon plu.
En la longe fermita libroŝranko, mi trovis librojn, kiuj ne estis tuŝitaj kaj ili estas ankoraŭ ene de librokovrilo aŭ kesto. Mi miris, "Ho, mi havas ĉi tiajn librojn!"
Ili estas japan-angla granda vortaro, Tri regnoj, Hejma medicino, Koreaj vortoj por ĉiutaga vivo, manga-o*9 "Asaki-jume-mi-si(malprofundan-sonĝon-vid-is)" ktp. "Sazae-san*10" estis en kesto malgraŭ tio, ke ĝi estis nur manga-o.
Mi admonante min mem pro mia sindromo, ke mi ne povas forlasi librojn nek aliajn aĵojn, nu, mi pensas, kion mi faru hodiaŭ. Unue, mi malmultigu la malgrandajn librojn, KD, porteblan radio-aparaton, skatolon de buŝkovrilo, magazenojn, kiuj estas kuŝe integrataj, malgradan skizkajeron ktp, ĉiuj sur la breto de apogilo de la benko. Sed mi bedaŭras ĝin.
Nu, mi forigu kajerojn de hejmaj kontoj*11 ĝis nun kaj 20 kelke da sengrupajn kolorigajn krajonojn! Mi skribis mian honton sur ci tiun manuskripto-paperon*12 por iom pripensi mian trohavemon.
積んである 本の 表紙に 春 光り 翠子
Cunde-aru hon-no hjouŝi-ni haru hika-ri. Midoriko
| 積んである | Cunde-aru | takig-ita |
| 本の表紙に | hon-no hjouŝi-ni | 2)libro<de 1)kovrilo<sur |
| 春光り | haru hika-ri | printempo brilas |
Lumo de printempo brilas sur la kovrilo de la libro, kiuj estas stagitaj.
(la 24a de marto, 2023)
Rimarkoj de tradukinto
Unu el populara japana vortaro. Multaj amuzaj klarigoj ekzistas.
*2 "Sa"-kolumno (sa, ŝi, su, se, so), *3 "Ŭa"-kolumno, *5 Ŭo
Japana tabelo de bazaj literoj estis nomata 50-on-hyo(50-sonoj-tabelo), kvankam aktuale ne estas 50 literoj. Japana vokalo estas 5 same al Esperanto kaj preskaŭ ĉiuj konsonantoj akompanas vokalon. Tial ni povas fari tabelon de 5opaj grupoj. "ŭa-" kolumnoj mankas kelkaj sonoj.
Ĉiuj kolumnoj konsistas el sama konsonanto plus 5 vokaloj. Sed en kelkaj kolumnoj, miksiĝas aliaj konsonatoj.
| a-kolumno | a | i | u | e | o | nur vokaloj | |
| ka-kolumno | ka | ki | ku | ke | ko | ||
| sa-kolumno | sa | ŝi | su | se | so | alia konsonato miksiĝas | |
| ta-kolumno | ta | ĉi | cu | te | to | aliaj konsonantoj miksiĝas | |
| na-kolumno | na | ni | nu | ne | no | ||
| ha-kolumno | ha | hi | hu | he | ho | ||
| ma-kolumno | ma | mi | mu | me | mo | ||
| ja-kolumno | ja | ji | ju | je | jo | ji kaj je nur restas literoj. | |
| ra-kolumno | ra | ri | ru | re | ro | ||
| ŭa | ŭi | ŭu | ŭe | ŭo | ŭi, ŭu kaj ŭe restas nur literoj. "ŭo" estas prononcata "o" sed ĝi esprimas akuzativon. |
||
| n |
Ni havas du specajn kana-literojn. Ekzemple hira-gana-o あ kaj kata-kana-o ア por prononco "a." Hira-gana havas rondan kaj molan etoson kaj ni preferas ĝin al kata-kana, kiu havas akran formon. Ni ĝenerale esprimas japanajn vortojn per hiragana. Kaj ni uzas kata-kana-on por esprimi alilandajn vortojn.
Ĝi respondas al Esperanta "substrekita vorto." Japanaj literoj origine venis el Ĉinio, tial ni skribas frazojn baze vertikale. Tial ni flankstrekas vortojn anstataŭ substreki.
Kiam ni mane skribas Kanĵi-literojn, ili estas pli konvena skribi vertikale ol horizontale. Hira-gana kaj kata-kana ankaŭ evoluis agorde al vertikala skribado.
Sed nuntempe, la skribado kiel Esperanto estas ĉefa maniero.
*7 sai-ji-ki(jara-evento/sezono-kajero)-on
Sai-ji-ki estas libro, en kiu eventoj en unu jaro kaj diversaj aferoj, kiuj okazas aŭ aperas en ĉiu sezono.
Por haikisto, ĝi estas nepre necesa libro, ĉar en unu haiko oni devas meti unu, sed nur unu, "ki-go"(sezona-vorto)-on kaj fojfoje ni renkontas la vorton, kiun ni ne povas ĝuste juĝi al kiu sezono ĝi apartenas.
*8 kan-ŭa-ĵiten(kanĵi-japana-vortaro)-on
Kan-ŭa-ĵiten estas vortaro pri kanĵi. Ni uzas multajn kanĵi-literojn kaj ni estas fojfoje ne certa pri tiu skribado, signifo, legado aŭ kiel ĝuste uzi.
Kanĵi-litero origine havis unu legadon kiam venis el antikva Ĉinio sed japanoj aplikis ilin por multaj japanaj aĵoj kaj aferoj. Laŭ la evoluo, unu kanĵi-literoj ekhavis multajn legadojn kaj signifojn.
Sed la frazoj, kiuj estas skirbata mikse per kanĵi- kaj kana- literoj estas la plej efikaj esprimo, ĉar oni povas kompreni ilin rapide kaj intuicie, mi pensas.
Manga-o estas ankaŭ nomata bildliteraturo aŭ komikso. En japanujo, ekde frua epoko, multaj homoj restigis sian ideon ne nur per literaj tekstoj sed ankaŭ kun bildoj. Ekzemple, Ĉoĵu-giga(ĉ. 11jarcento) en Heian epoko kaj Hokusai-manga(19c) en Edo epoko estas famaj. En nuntempa Japanujo. mangao des pli evoluis.
*10 Sazae-san
Longe amata serio da manga-o.
Ĝi estas kajero por registri hejmaj kontoj. Plejokaze mastrino de familio faras ĝin ĉiujare. Ĉi tie la aŭtoro diras, ke ŝi forĵetu tiajn kajerojn. Se iu vidus ĝin, la ekonomia stato de tiu hejmo fariĝus tre klara. Mi esperas, ke ŝi faru ĝin sekure. Ekzemple, ŝi trapasu ĉiujn kajerojn tra disŝirmaŝinon.
Oni povas skribi japanan frazon po sama nombro da literoj por ĉiu linio. Tial, oni povas uzi paperon por verkado, kie vicigitaj kvadratoj estas presita por enskribi ĉiujn literojn orde kaj vertikale kaj horizontale.